Ένα ποίημα του Α. Πούσκιν για την Επανάσταση του 1821

    “Η χώρα των θεών, και των ηρώων η χώρα, | φλέγεται απ’ τη φωτιά ενός αγώνα ωραίου”: Οι στίχοι αυτοί του εθνικού ποιητή της Ρωσίας, Αλέξανδρου Πούσκιν (1799-1837), αποτυπώνουν τον ενθουσιασμό του (όπως, άλλωστε, και πολλών ομοεθνών του) για τον αγώνα που ξεκίνησαν οι Έλληνες το 1821 ενάντια στους Οθωμανούς. Όπως σημειώνει η σπουδαία ελληνίστρια Σόνια Ιλίνσκαγια: “Η λογοτεχνία που λειτουργούσε και ως μοναδικό βήμα προβολής φιλελεύθερων ιδεών, παραδειγματιζόμενη από την ποίηση της Γαλλικής Επανάστασης, είχε ήδη πλημμυρίσει από σύμβολα ελληνικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας που προσλαμβάνονταν ως πρότυπα και μέτρα δημοκρατικής αγωγής”. Ο Ρώσος ποιητής είναι γνώστης της αρχαίας ελληνικής ιστορίας και της προσφοράς του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στην ανθρωπότητα (βλ. τη δεύτερη στροφή). Έτσι, ο ξεσηκωμός της Ελλάδας, της χώρας των θεών και των ηρώων, γεννά στην ψυχή και του Ρώσου ποιητή (όπως και πολλών Ευρωπαίων ομότεχνών του) ρομαντική ανάταση. Σημειώνουμε ότι στον τελευταίο στίχο γίνεται λόγος για έναν αρχαίο λυρικό ποιητή, τον Τυρταίο, έναν ρομαντικό ποιητή, τον Βρετανό φιλέλληνα λόρδο Βύρωνα, και τον εθνομάρτυρα λόγιο Ρήγα Βελεστινλή.

    Ας διαβάσουμε το ποίημα:

Σηκώσου, ω Ελλάδα, και τον αγώνα στήσε,

Και δείξε την αντρεία των παλικαριών σου,

Κι εκείνη την παλιά σου τη μανία λύσε

Του Ολύμπου και της Πίνδου, των Θερμοπυλών σου!

Σ’ αυτά τα προαιώνια βουνά, τα μαύρα,

Γεννήθηκε η νέα Ελευθερία,

Στων Αθηνών τα μάρμαρα που ’ν’ όλο λαύρα,

Και στων αρχαίων ηγετών τα μαυσωλεία.

Η χώρα των θεών, και των ηρώων η χώρα,

Φλέγεται απ’ τη φωτιά ενός αγώνα ωραίου,

Σπάει τα δεσμά και πάει και τραγουδάει τώρα

Τυρταίο και Βύρωνα και θούρια του Φεραίου.

1929

Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης

(Από το βιβλίο “Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 στον Καθρέφτη της Ρωσικής Ποίησης”, Επιλογή, Εισαγωγή, Επιμέλεια: Σόνια Ιλίνσκαγια, Βιβλιοπωλείον της “Εστίας” Ι. Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε., Αθήνα 2001, σελ. 11 και 34)

Επιμέλεια εισαγωγικού σημειώματος: Ι. Κ.

Αλέξανδρος Πούσκιν